نحوه نوشتن قرارداد تهاتر

نحوه نوشتن قرارداد تهاتر: راهنمای جامع و کاربردی

قرارداد تهاتر یکی از روشهای مهم در مبادلات تجاری است که به دو یا چند طرف اجازه میدهد بدون استفاده از پول نقد، کالاها یا خدمات خود را مبادله کنند. برای جلوگیری از اختلافات احتمالی، تنظیم یک قرارداد تهاتر دقیق و قانونی ضروری است. در این مقاله، به بررسی جزئیات نحوه نوشتن قرارداد تهاتر، بخشهای اصلی آن، نکات حقوقی و نمونهبندهای قراردادی میپردازیم.

تعریف قرارداد تهاتر و اهمیت آن

1.1 قرارداد تهاتر چیست؟

قرارداد تهاتر (Barter Agreement) یک سند قانونی است که در آن شرایط مبادله کالا یا خدمات بین دو یا چند طرف بهصورت غیرنقدی مشخص میشود. این قرارداد باید شامل جزئیاتی مانند شرح کالاها/خدمات، ارزش معامله، زمان تحویل و ضمانت اجرا باشد.

1.2 اهمیت قرارداد تهاتر

• جلوگیری از سوءتفاهم و اختلافات

• تعیین مسئولیتهای طرفین

• امکان پیگیری قانونی در صورت عدم اجرای تعهدات

• شفافیت در ارزشگذاری کالاها و خدمات

بخشهای اصلی قرارداد تهاتر

2.1 عنوان و طرفین قرارداد

• مشخصات کامل طرفین (نام، نشانی، شماره ثبت، کد اقتصادی)

• عنوان دقیق قرارداد (مثال: “قرارداد تهاتر کالا به کالا بین شرکت الف و شرکت ب”)

2.2 موضوع قرارداد

• شرح دقیق کالاها یا خدمات مورد مبادله

• مقدار، کیفیت و مشخصات فنی کالاها

• در صورت تهاتر خدمات، نوع خدمت و مدتزمان ارائه آن

2.3 ارزش معامله و روش ارزیابی

• تعیین ارزش ریالی یا معادل کالاها/خدمات برای اهداف مالیاتی

• ذکر روش ارزیابی (مثلاً کارشناسی، قیمت بازار یا توافق طرفین)

2.4 زمان و نحوه تحویل

• تاریخ دقیق تحویل کالا یا انجام خدمات

• شرایط حملونقل (در صورت نیاز)

• نحوه بررسی و تأیید کیفیت کالاها

2.5 ضمانت اجرا و جریمههای قراردادی

• جریمه تأخیر در تحویل

• حق فسخ قرارداد در صورت عدم اجرای تعهدات

• روش حل اختلاف (داوری، مراجع قضایی)

2.6 مدت قرارداد و شرایط تمدید یا فسخ

• تاریخ شروع و پایان قرارداد

• شرایط تمدید یا فسخ یکطرفه/دوجانبه

2.7 سایر شرایط عمومی

• قوانین حاکم بر قرارداد (مثلاً قانون تجارت ایران)

• نحوه اصلاح یا الحاق بندهای جدید

• تعداد نسخههای قرارداد و اعتبار آنها

🟩 نمونه شماره ۱: قرارداد تهاتر ساده (سبک عمومی و روان)

تاریخ تنظیم: …… / …… / ………
محل تنظیم: ……………………………

این قرارداد تهاتر بین آقای/خانم ………………… (طرف اول) و آقای/خانم ………………… (طرف دوم) به موجب ماده ۱۰ قانون مدنی و با رضایت کامل طرفین منعقد می‌شود.

۱. موضوع قرارداد

طرفین توافق نمودند که اموال خود را با یکدیگر تهاتر کنند:

• ملک/خودرو/کالا متعلق به طرف اول: ……………………………

• ملک/خودرو/کالا متعلق به طرف دوم: ……………………………

ارزش اموال فوق بر اساس توافق طرفین برابر بوده و نیازی به پرداخت وجه اضافی نیست.

۲. تحویل و انتقال

تحویل هر یک از اموال باید همزمان و ظرف مدت … روز انجام شود.
در صورت تأخیر، خسارت روزانه مبلغ … ریال تعیین می‌شود.

۳. اسناد و مدارک

طرفین موظفند اسناد مالکیت را هنگام تحویل ارائه نمایند و اطمینان دهند که هیچ‌گونه بدهی، رهن یا بازداشت وجود ندارد.

۴. حل اختلاف

هرگونه اختلاف از طریق گفت‌وگو و در صورت عدم توافق، از طریق دادگاه محل تنظیم قرارداد پیگیری می‌شود.

امضا طرف اول: …………………
امضا طرف دوم: …………………

🟨 نمونه شماره ۲: قرارداد تهاتر املاک (سبک حقوقی و رسمی)

تاریخ تنظیم: …… / …… / ………
محل: ……………………………

این قرارداد میان آقای ………………… فرزند ………………… به شماره ملی ………………… (مالک ملک شماره ۱) و آقای ………………… فرزند ………………… به شماره ملی ………………… (مالک ملک شماره ۲) منعقد می‌گردد.

ماده ۱ – موضوع قرارداد

تهاتر دو ملک زیر:

1. ملک متعلق به طرف اول واقع در ………………… با پلاک ثبتی …………………

2. ملک متعلق به طرف دوم واقع در ………………… با پلاک ثبتی …………………

ماده ۲ – ارزش و مابه‌التفاوت

بر اساس کارشناسی رسمی، ارزش ملک اول … ریال و ملک دوم … ریال تعیین شد.
مابه‌التفاوت مبلغ … ریال توسط طرف دارای ملک ارزان‌تر به دیگری پرداخت خواهد شد.

ماده ۳ – انتقال رسمی

انتقال رسمی اسناد در دفترخانه شماره … در تاریخ … انجام می‌شود.
هزینه‌های دفترخانه و مالیات به صورت مساوی پرداخت خواهد شد.

ماده ۴ – تعهدات طرفین

طرفین متعهد می‌شوند:

• ملک بدون بدهی و مانع انتقال باشد.

• مدارک لازم برای انتقال را ارائه دهند.

• ملک را ظرف مدت … روز پس از انتقال تحویل دهند.

ماده ۵ – فسخ

در صورت تخلف هر یک از طرفین، قرارداد قابل فسخ است و مبلغ … ریال به عنوان وجه التزام پرداخت می‌شود.

امضا طرف اول: …………………
امضا طرف دوم: …………………

🟧 نمونه شماره ۳: قرارداد تهاتر تجاری (برای کالا یا خدمات)

موضوع: تهاتر کالا یا خدمات بین دو شرکت

این قرارداد بین شرکت …………… به شماره ثبت ………… به نمایندگی آقای …………… (طرف اول) و شرکت …………… به شماره ثبت ………… به نمایندگی آقای …………… (طرف دوم) منعقد شد.

بند ۱ – موضوع قرارداد

تهاتر خدمات فنی شرکت اول با تأمین کالای صنعتی توسط شرکت دوم.

• ارزش خدمات: ………… ریال

• ارزش کالا: ………… ریال

بند ۲ – نحوه اجرا

طرف اول موظف است خدمات را تا تاریخ … اجرا کند.
طرف دوم موظف است کالای مورد توافق را تا تاریخ … تحویل دهد.

بند ۳ – تسویه و تضمین

چنانچه ارزش خدمات و کالا برابر نباشد، مابه‌التفاوت طی چک یا انتقال بانکی پرداخت می‌شود.
برای حسن انجام کار، طرفین ضمانت‌نامه معتبر ارائه می‌دهند.

بند ۴ – فسخ و اختلاف

در صورت عدم اجرای تعهدات، قرارداد قابل فسخ بوده و خسارت بر اساس کارشناسی محاسبه می‌شود.
مرجع حل اختلاف، داور مرضی‌الطرفین آقای/خانم …………… خواهد بود.

امضا نماینده شرکت اول: …………………
امضا نماینده شرکت دوم: …………………

🟦 نمونه شماره ۴: قرارداد تهاتر ملک با خودرو

تاریخ: …… / …… / ………

این قرارداد میان آقای …………… مالک یک واحد آپارتمان واقع در …………… و آقای …………… مالک خودروی …………… مدل ………… پلاک ………… منعقد گردید.

موضوع قرارداد

طرفین توافق نمودند که آپارتمان مذکور با خودروی یادشده تهاتر شود.
ارزش آپارتمان … ریال و ارزش خودرو … ریال تعیین گردید.
مابه‌التفاوت مبلغ … ریال توسط دارنده خودروی ارزان‌تر پرداخت می‌شود.

تحویل و انتقال

• خودرو باید ظرف مدت ۲۴ ساعت از تاریخ امضا تحویل گردد.

• انتقال سند رسمی آپارتمان در دفترخانه در تاریخ … انجام خواهد شد.

تعهدات

هر دو طرف اقرار دارند که مورد معامله متعلق به ایشان است و هیچ منع قانونی در انتقال وجود ندارد.

امضا مالک ملک: …………………
امضا مالک خودرو: …………………

🟥 نمونه شماره ۵: قرارداد تهاتر چندملکی (سه‌جانبه)

این قرارداد میان آقای الف، آقای ب و آقای ج به شرح زیر منعقد شد:

• آقای الف مالک ملک شماره ۱

• آقای ب مالک ملک شماره ۲

• آقای ج مالک ملک شماره ۳

طرفین توافق کردند املاک فوق به‌صورت چرخشی تهاتر شوند:
ملک الف به ب، ملک ب به ج، و ملک ج به الف منتقل گردد.

کارشناس رسمی دادگستری ارزش املاک را تعیین و در صورت اختلاف ارزش، مابه‌التفاوت طبق توافق پرداخت می‌شود.

تمامی انتقال‌ها در تاریخ … در دفترخانه شماره … انجام خواهد شد و هزینه‌ها به صورت مساوی تقسیم می‌شود.

نکات حقوقی در تنظیم قرارداد تهاتر

3.1 رعایت شرایط صحت قرارداد

• مطابق با ماده 190 قانون مدنی، قرارداد تهاتر باید دارای:

  • قصد و رضای طرفین

  • اهلیت قانونی (بلوغ، عقل، اختیار)

  • موضوع معین

  • مشروعیت جهت معامله

3.2 مالیات و حسابداری تهاتر

• در ایران، معاملات تهاتری مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند.

• ارزش کالاها باید به ریال تعیین و در دفاتر مالی ثبت شود.

3.3 ثبت قرارداد در مراجع قانونی (در صورت نیاز)

• برای معاملات بزرگ، ثبت قرارداد در اداره ثبت اسناد توصیه میشود.

• در تهاتر املاک، سند رسمی الزامی است.

مطالب مرتبط: تهاتر ملک با مصالح ساختمانی

نمونه بندهای کلیدی در قرارداد تهاتر

4.1 بند تعهدات طرفین

“طرف اول متعهد میشود ظرف مدت 15 روز از تاریخ امضای قرارداد، 100 دستگاه لوازم خانگی با مشخصات فنی پیوست را به طرف دوم تحویل دهد. طرف دوم نیز متعهد است در همان مهلت، معادل 50 تن محصول کشاورزی خود را به طرف اول تسلیم نماید.”

4.2 بند فسخ قرارداد

“در صورت عدم تحویل کالاها ظرف مهلت مقرر، طرف متخلف موظف است معادل 10% از ارزش معامله را به عنوان جریمه پرداخت نماید. همچنین طرف دیگر حق فسخ یکجانبه قرارداد را خواهد داشت.”

4.3 بند حل اختلاف

“هرگونه اختلاف ناشی از اجرای این قرارداد، در مرحله نخست از طریق مذاکره و در صورت عدم توافق، در مراجع قضایی تهران رسیدگی خواهد شد.”

نتیجه گیری

تنظیم یک قرارداد تهاتر دقیق و حرفهای از بروز مشکلات حقوقی و مالی جلوگیری میکند. توجه به ارزشگذاری منصفانه، تعهدات تحویل و ضمانت اجرا از نکات کلیدی است. در معاملات بزرگ، مشورت با وکیل یا کارشناس مالی توصیه میشود.

📌 پیشنهاد: برای اطمینان بیشتر، از قالب های استاندارد قرارداد تهاتر استفاده کنید یا نمونه قرارداد خود را توسط متخصصین حقوقی بررسی نمایید.